Anal fistül, anüs çevresinde oluşan ve cilt yüzeyine açılan anormal bir kanaldır. Genellikle anal apsenin bir sonucu olarak ortaya çıkar ve tedavi edilmediğinde ciddi rahatsızlıklara yol açabilir. Bu makalede, anal fistülün belirtileri, nedenleri, teşhis ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiler sunacağız.
Anal Fistül Nedir?
Anal fistül, anüs iç kısmından cilt yüzeyine doğru uzanan anormal bir tüneldir. Bu durum, anal bezlerin enfeksiyon kapması ve apse oluşturması sonucunda gelişir. Apse, enfekte olmuş bölgedeki irin dolu birikintidir ve zamanla cilt yüzeyine doğru bir yol açarak fistül oluşumuna neden olabilir.
Anal Fistülün Belirtileri
Anal fistülün en yaygın belirtileri şunlardır:
- Anal Ağrı: Özellikle otururken, öksürürken veya dışkılama sırasında artan, yoğun ve zonklayıcı bir ağrı hissedilir.
- Şişlik ve Kızarıklık: Anüs çevresinde enfeksiyon nedeniyle şişlik ve kızarıklık oluşur.
- Akıntı: Anüs çevresindeki bir delikten irin, kan veya dışkı sızıntısı olabilir. Bu akıntı kötü kokulu olabilir.
- Ateş: Bazı durumlarda enfeksiyon nedeniyle vücut ısısı yükselebilir.
- İdrar Yaparken Ağrı: Nadir de olsa, idrar yaparken ağrı hissedilebilir.
- Dışkı Kaçırma: Fistülün konumuna bağlı olarak dışkı kontrolünde zorluk yaşanabilir.
Anal Fistülün Nedenleri
Anal fistülün en yaygın nedeni, anal bezlerin enfeksiyon kapması sonucu oluşan perianal apselerdir. Anal bezlerin tıkanması ve enfekte olması, apse oluşumuna yol açar. Bu apseler zamanla cilt yüzeyine doğru bir kanal oluşturarak fistül gelişimine neden olabilir.
Bunun yanı sıra, Crohn hastalığı, tüberküloz, travma veya radyasyon tedavisi gibi durumlar da anal fistül oluşumuna katkıda bulunabilir.
Anal Fistülün Teşhisi
Anal fistül teşhisi genellikle fiziksel muayene ile konur. Doktor, anüs çevresindeki anormal açıklıkları, şişlikleri ve akıntıları değerlendirir. Bazı durumlarda, fistülün seyrini ve derinliğini belirlemek için ek görüntüleme yöntemleri kullanılabilir:
- Anoskopi: Anüs ve rektumun iç kısmını incelemek için kullanılan bir cihazdır.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Fistülün detaylı bir haritasını çıkarmak için kullanılır.
- Ultrasonografi: Özellikle endoanal ultrason, fistülün yapısını değerlendirmede yardımcı olabilir.
Anal Fistülün Tedavi Yöntemleri
Anal fistülün kesin tedavisi cerrahidir. Fistülün kendiliğinden iyileşmesi nadirdir ve tedavi edilmediğinde tekrarlayan enfeksiyonlara yol açabilir. Cerrahi tedavi yöntemleri şunlardır:
- Fistülotomi: Fistülün cerrahi olarak açılması ve temizlenmesi işlemidir. Basit fistüller için tercih edilir ve genellikle yüksek başarı oranına sahiptir.
- Seton Tekniği: Fistül yoluna bir ip yerleştirilerek enfeksiyonun drenajı sağlanır ve fistülün yavaşça iyileşmesi hedeflenir. Özellikle kompleks fistüllerde kullanılır.
- Flep Cerrahisi: Fistülün iç ağzı kapatılarak iyileşme sağlanır. Bu yöntemde, çevre dokulardan alınan bir doku parçası kullanılır.
- Fibrin Yapıştırıcı ve Fistül Tıkaçları: Fistül yolunu kapatmak için kullanılan biyolojik maddelerdir. Daha az invaziv olmalarına rağmen başarı oranları cerrahi yöntemlere göre düşüktür.
Anal Fistülden Korunma Yolları
Anal fistül oluşumunu tamamen önlemek mümkün olmasa da, bazı önlemler riski azaltabilir:
- Hijyen: Anüs bölgesinin temiz ve kuru tutulması enfeksiyon riskini azaltır.
- Dengeli Beslenme: Lif açısından zengin bir diyet, sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına yardımcı olur.
- Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite, bağırsak hareketlerini düzenler ve kabızlığı önler.
- Sağlık Kontrolleri: Anal bölgede herhangi bir rahatsızlık hissedildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurmak önemlidir.
Sonuç
Anal fistül, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile tamamen iyileşme sağlanabilir. Anüs çevresinde ağrı, şişlik veya akıntı gibi belirtiler fark edildiğinde, bir sağlık profesyoneline danışmak önem taşır.
1971 Adana doğumlu olan Op. Dr. Selahattın Yitgin, 1995 yılında Ankara Gülhane Askeri Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. 2000-2005 yılları arasında GATA Haydarpaşa Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden Genel Cerrahi uzmanlık eğitimi aldı. Bu tarihten itibaren başta hemoroidal hastalıklar olmak üzere makat bölgesi hastalıklarıyla ilgili gerek yurtiçi gerekse yurt dışında çeşitli proje ve çalışmalarda aktif rol aldı. Dr. Yitgin’in uzmanlık alanları, genel cerrahi, proktoloji, gastronoskopi, kolonoskopi, basur/hemoroid tedavileri, kıl dönmesi, anal fistül, anal fissürdür.
